Geçtiğimiz haftalarda Linkedin’de yaptığımız ‘’Bisiklet Kullanıcı Grupları Anketimiz’’ %20 oranında ‘’günlük bisikletli’’, %18 oranında ‘’Sporcu Bisikletli’’, %61 oranında ‘’Eğlence Bisikletlisi’’, %2 oranında ‘’Bisikletli Kurye’’ seçimi ile sonuçlandı.
Peki ankette geçen “eğlenceli bisikletli, sporcu bisikletli, eğlence bisikletlisi,bisikletli kurye” gibi tanımlar neyi ifade ediyor?
TC. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yayınladığı ‘’Türkiye Bisiklet Yolu Ağı Master Planı’’ raporuna göre bu tanımların karşılıkları şöyle;
Günlük bisikletli: Her gün işine ve okuluna bisikletle gitmek için kestirme yolu seçen, rahatsız edilmeden bisiklet kullanmaya devam etmek isteyen, bisiklet kullanırken olabildiğince az durmayı isteyen bisikletli.
Sporcu bisikleti: Dağ bisikleti, yol yarışı ve diğer türler dahil bisikleti spor amacıyla kullanan bisikletliler. Genellikle etaplar ve uzun mesafelerde kullanırlar, çok hızlıdırlar bu nedenle diğer yol kullanıcılarını ve hatta diğer bisikletlilerle çatışma yaratabilirler.
Eğlence Bisikletlisi: Diğer bisikletlilerle birlikte ve bisiket üzerinde olmaktan mutlu olan bisikletliler, genellikle yiyecek, kahve içmek yada başka eylemler için mola verirler.
Bisikletli Kurye: Zaman kısıtları nedeniyle A noktasından B noktasına en kısa sürede ulaşmaya çalışan bisikletlilerdir. Genellikle daha geniş bir alana gereksinimleri vardır. Sırtında büyük çanta taşıyan, üç yada dört tekerlekli kargo bisikletlerini kullanan farklı türde kullanıcılardır.
Yaptığımız anket sonucuna göre %61 oranındaki ‘’Eğlenceli Bisikletli’’ seçimi bizlere; bisikletin günlük bir ulaşım aracı, spor ya da iş amaçlı kullanımdan çok hayatımızda eğlence amaçlı olarak tercih ettiğimiz bir araç olduğunu gösteriyor.
Gelin bu sonucu bisiklet kullanımının yolculuk özellikleri ve ülkemizdeki bisiklet altyapısı ile birlikte ele alarak inceleyelim.
Bisiklet yolculuğunun, yaya ulaşımından bile daha az enerji ile yapabileceğiniz bir yolculuk türü olduğunu söyleyebiliriz.
Biyolojik enerjiye dayandığı için fosil yakıt tüketen motorlu taşıtlar gibi havayı kirletmezler yani sürdürülebilir enerji kullandığı için çevrecidir.
Toplu taşıma sistemlerinde olduğu gibi belirli bir zaman tarifesine bağlı değildir, yolculuk kişinin istediği zaman başlatılabilir ve duraklatılabilir yani kullanıcısına zaman planlamasında esneklik sağlar.
Aynı esneklik güzergah seçimi için de söylenebilir. Yolculuğu gerçekleştiren kişi, kendisi için en güzel, en güvenli, en eğimsiz güzergahı seçebilir.
Kapladığı alan itibari ile yolculuklarda otomobilden daha esnektir.
Kapladığı alanın az olması park edildiğinde de az alan kaplamalarını sağlar.
Araç yatırım ve işletme giderleri diğer araçlara göre daha düşüktür.
Genel algının aksine bisiklet yüksek kapasiteli bir ulaşım türüdür. Bir ulaşım türü olarak minibüsten, otobüsten ve hatta tramvaydan bile daha yüksek taşıma kapasitesine sahiptir.
Hızları yüksek olmadığı için motorlu taşıtlara göre daha az kaza yapmakta, kazadaki maddi kayıplar, yaralanmalar ve ölümler çok daha az olmaktadır.
Yolculuk boyunca sosyal etkileşime izin verir.
Toplumdaki farklı gelir ve sosyal gruplar arasındaki farklılık ve dengesizlikleri azaltır.
Toplum içindeki her kesimin hareketliliğini kolaylaştırır, kentsel hareketlilikte katılıma destek olur.
Bu yararlarına karşılık toplamda 1048,4 km bisiklet yoluna sahip ülkemizde kent bisikletleri günlük ulaşımdan çok rekreasyon, eğlence ve spor amaçlı olarak kullanılmaktadır.
Avrupa Birliği için yapılan bir çalışmada kentler bisiklet kullanımına uygunluk ve bisiklet kullanım oranlarına göre üç gruba ayrılmakta ve her üç grup için de özgün stratejiler önerilmektedir. En alt gruptaki bisikletli yolculuk oranları %10 altında olan ve bisiklet kullanma koşulları yetersiz bulunan kentler, bisiklet kullanımında “emekleme aşamasındaki kentler” veya başlangıç kentleri olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde bu oran %1 civarındadır.
Peki bisiklet yolculuk oranı nasıl arttırılabilir?
Pandemide yaygınlaşan raylı sistem veya ana otobüs duraklarına erişimde bisiklet kullanımı, başlarda hobi ve eğlence olarak görülen elektrikli scooter ve bisiklet paylaşım programlarının bu süreçle birlikte ihtiyaç olarak da görülmeye ve kullanılmaya başladığını gösteriyor.
Bisiklet kullanımını kent içi yolculuklarda toplu taşıma sistemlerinin tamamlayıcısı olarak arttırmak karayolunun motorlu taşıt trafik hacimini azaltır. Böylelikle büyük şehirlerin hava kirliliği ve trafik sorunlarına önemli katkılarda bulunur.
Kent içi yolculuklarda toplu taşıma sistemlerinin tamamlayıcısı olarak kullanılması; kent içi bisiklet altyapısının planlanmasında farklı nitelikteki yolculuklara cevap verecek, farklı ama birbirlerini tamamlayan bisiklet bağlantıların oluşturulmasını gerektirmektedir.
Ancak bisiklet kullanımının geliştirilmesi için sadece altyapı oluşturulması yeterli değildir.
Ülkemiz kentlerinde bisikletli yolculukların oranı %1-2 düzeylerinde kaldığından tüm yerleşimlerimiz bisiklet konusunda “emekleyen kent” olarak değerlendirilmesi ve bu grup için geçerli stratejilerin ve yaklaşımların benimsenmesi gerekmektedir. Bisiklet kenti olarak öne çıkmak isteyen kentlerimizin; sürücüleri bisikletli ya da otomobil sahibi olarak ayırmadan ulaşım sistemini planlaması, kişilerin yolculuk yapmaya karar verirken bisikleti birinci önceliğe getirecek düzenlemeleri yapması, kentlileri otomobil sahibi olsalar bile yolculuklarında bisikleti seçmeye yönlendirecek özendirici önlemler alması gerekmektedir.